Κομητεία του Ουρζέλ
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Κομητεία του Ουρζέλ | |||||
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||
 Η κομητεία του Ουρζέλ στα πλαίσια της Κορόνας της Αραγώνας στην Ιβηρική (14ος αιώνας)
| |||||
| Πρωτεύουσα | Λα Σέου δ' Ουρζέλ,Μπαλαγέ | ||||
| Γλώσσες | Λατινικά ρομανική διάλεκτος της Καταλονίας Καταλανικά | ||||
| Πολίτευμα | Κομητεία | ||||
| Ιστορία | |||||
| - | Ίδρυση | 785 | |||
| - | Κατάλυση | 1413 | |||
| Σήμερα |  Ισπανία
| ||||
.svg)
Η Κομητεία του Ουρζέλ (στα καταλανικά Comtat d'Urgell) ήταν μία από τις κύριες μεσαιωνικές κρατικές οντότητες που υπήρξαν στο έδαφος της σημερινής Καταλονίας. Γεννήθηκε το 785 ως συνοριακή κομητεία του Φραγκικού Βασιλείου και από τη στιγμή της de facto ανεξαρτητοποίησής του από την φραγκική εξουσία το 879 εξελίχθηκε σε σημαντικό παράγοντα της περιοχής. Το 1413 ενσωματώθηκε στο Στέμμα της Αραγώνας μετά την κατάκτησή του από τον Φερδινάνδο Α’. Γεωγραφικά επεκτεινόταν στις κοιλάδες του ποταμού Βαλίρα (που περιλαμβάνουν και τη σημερινή Ανδόρρα) και γύρω από τις όχθες του ποταμού Σέγρε, έχοντας ως πυρήνα ήταν η σημερινή καταλανική κομητεία του Άνω Ουρζέλ (ή Ουρζελέτ) και σημαντικότερο αστικό του κέντρο η πόλη του Ουρζέλ, σήμερα γνωστή ως Σέου δ’ Ουρζέλ, έδρα της ομώνυμης επισκοπής.
Απαρχές της κομητείας του Ουρζέλ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κομητεία του Ουρζέλ διαμορφώθηκε ως υποκρατική οντότητα στα πλαίσια της φραγκικής Ισπανικής Μαρκίας. Η κατάκτηση των αρχικών εδαφών της κομητείας πραγματοποιήθηκε μεταξύ 785 και 780 και ως πρώτος κόμης του Ουρζέλ ορίστηκε το 798 ο Μπορέλ του Ουρζέλ. Διαδοχικά η κομητεία πέρασε από τα χέρια των κομητών της Αραγώνας Αθνάρ Α΄ Γκαλίντεθ και Γκαλίντο Α’ Αθνάρεθ, του οξιτανού Σουνιφρέδου Α’, κόμη παράλληλα και της Σερδάνια, του σχετικά άγνωστου Σολομώντα του Ουρζέλ μέχρι την ανάθεσή του στον Βιλφρέδο τον Τριχωτό το 870.
Ο θάνατος του Λουδοβίκου του Τραυλού το 879 επέφερε την αυτονόμηση των καταλανικών κομητειών από την φραγκική εξουσία. Στα πλαίσια αυτά ο Βιλφρέδος ο Τριχωτός, κύριος όλων των καταλανικών κομητειών, μοίρασε τις κομητείες στους γιους του, με το Ουρζέλ να περνάει στον Σουνιφρέδο Β’. Με τον θάνατο του διαδόχου του, Μπορέλ Β’, κόμη και της Βαρκελώνης, της Ζιρόνα και της Οζόνα, και την ανάδειξη το 992 του Ερμενγκόλ Α’ σε κόμη του Ουρζέλ, δημιουργήθηκε η πρώτη δυναστεία που έφερε το όνομα Ουρζέλ-Βαρκελώνης. Η δυναστεία αυτή, που έμεινε στην εξουσία μέχρι το 1231, κατέκτησε τις περιοχές του Μέσου και Κάτω Ουρζέλ (που αντιστοιχούν σε μέρος της σημερινής επαρχίας της Νογέρα και σε ολόκληρη την έτερη σημερινή επαρχία του Ουρζέλ), το Μπαλαγέ, που αυτομάτως έγινε και πρωτεύουσα της κομητείας και απέκτησε ως φέουδο την πόλη της Λιέιδα, λόγω της συμμετοχής της στην κατάληψή της.
Οι κόμητες της δυναστείας Ουρζέλ-Βαρκελώνης ήταν οι εξής:
- Ερμενγκόλ Α' (992-1010), γιος του Μπορέλ Β' της Βαρκελώνης
- Ερμενγκόλ Β' (1010-1038)
- Ερμενγκόλ Γ' (1038-1065)
- Ερμενγκόλ Δ' (1065-1092)
- Ερμενγκόλ Ε΄ (1092-1102)
- Ερμενγκόλ ΣΤ΄ (1102-1154)
- Ερμενγκόλ Ζ΄ (1154-1184)
- Ερμενγκόλ Η΄ (1184-1209)
- Αουρεμπιάις (1209-1231)
Δεύτερη δυναστεία, Καβρέρα-Ουρζέλ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρώτη δυναστεία του Ουρζέλ εξαφανίσθηκε όταν το 1231 πέθανε η κόμισσα Αουρεμπιάις χωρίς να αφήσει διάδοχο. Τότε ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ του οίκου των Καβρέρα, που διατηρούσαν δικαιώματα στον θρόνο λόγω της συγγένειάς τους με την δυναστεία του Ουρζέλ, και του βασιλιά της Αραγώνας και κόμη της Βαρκελώνης, Ιάκωβου Α’, Οι εντάσεις έληξαν το 1236 με τη συμφωνία της Τάρεγα, που από τη μία αναγνώριζε τον Πόνς Α’ ως κόμη του Ουρζέλ, αλλά από την άλλη μετέτρεπε την κομητεία από ανεξάρτητη σε υποτελή της κομητείας της Βαρκελώνης. Η νέα δυναστεία βασίλεψε μέχρι το 1314.
Αναλυτικά, οι κόμητες της δυναστείας Καβρέρα-Ουρζέλ (Cabrera-Urgell) ήταν οι εξής:
- Πονς Α΄ (1236-1243)
- Ερμενγκόλ Θ΄ (1243)
- Άλβαρο (1243-1267)
- Ερμενγκόλ Ι΄ (1267-1314)
Τρίτη δυναστεία, Αραγώνα-Ουρζέλ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].svg)
Με τον θάνατο του Ερμενγκόλ Ι’ του Ουρζέλ η κομητεία πέρασε στα χέρια της Τερέζα της Εντένσα, για να καταλήξει στον δευτερότοκο γιο του Αλφόνσου Δ’, Ιακώβου. Από αυτόν ξεκίνησε η τρίτη δυναστεία, που μέτρησε τρεις συνολικά κόμητες: πέραν του Ιακώβου Α’, τον Πέτρο Β’ και τον Ιάκωβο Β’. Ο τελευταίος θα πρωταγωνιστούσε στην λεγόμενη «Εξέγερση του κόμη του Ουρζέλ», όταν και διεκδίκησε manu militari το Στέμμα της Αραγώνας από τον εκλεγμένο βασιλιά κατά τη Συμφωνία του Κάσπε, Φερδινάνδου της Αντεκέρα. Ως αποτέλεσμα του θανάτου του Ιακώβου Β’ του Ουρζέλ στην φυλακή, μετά την αποτυχία της εξέγερσής του, η κομητεία του Ουρζέλ ενσωματώθηκε οριστικά στο Στέμμα της Αραγώνας.
Αναλυτικά, οι κόμητες της δυναστείας Αραγώνα-Ουρζέλ (Aragó-Urgell) ήταν οι εξής:
- Ιάκωβος της Αραγώνας και της Εντένσα ή Ιάκωβος Α' του Ουρζέλ (1336-1347)
- Πέτρος Β΄ του Ουρζέλ (1347-1408)
- Ιάκωβος Β΄ του Ουρζέλ (1408-1413)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ABADAL i de VINYALS, Ramon d'. Els primers comtes catalans. La Magrana, 2011
- SOBREQUÉS I CALLICÓ, Jaume; MORALES MONTOYA, Mercè. Comtes, reis, comtesses i reines de Catalunya. Base, 2011
  | Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Comtat d'Urgell της Καταλανικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |